İstanbul, balık çeşitleri konusunda diğer sahil kentlerinden daha çok şanslı. Çünkü İstanbul Boğazı denizler arasında bir geçiş yolu niteliği taşıyor, balıklar mevsime göre kuzeye ya da güneye göç ettiğinde boğazlardan geçiyor. Denizlerdeki kirlilik nedeniyle bu çeşitlilik eskiye oranla azalmış durumda, ancak yine de İstanbullular herhangi bir sahil kentinden çok daha fazla balık çeşidini birarada görme şansına sahip.
Murat Belge, Tarih Boyunca Yemek Kültürü adlı kitabında İstanbulluların balıkla olan ilişkisini söyle açıklıyor: "Biz eski İstanbullular balık konusunda biraz şımarık yetişmişizdir. Taze balığa alışmışız bir kere. Onun için erbabı, bir gün beklemiş balık yemeye dayanamaz. Deniz kenarında kurulu çok şehir vardır da, milyonlarca göçmen balığın ortasından yüzüp geçtiği şehir pek yoktur. Boğaz, İstanbul halkının balıkla ilişkisine bambaşka bir özellik verir."
Balıkların göç zamanlarına ve hangi sularda ne kadar kaldıklarına bağlı olarak lezzetleri de değişiyor. Bu nedenle hangi balığın hangi mevsimde yeneceği önemli bir konu. Marmara, Ege, Karadeniz, Akdeniz ve boğazlarda en yaygın olarak yaşayan balık ve deniz canlılarından kolyoz, mercan, deniz alası, kırlangıç, güneş, lipsoz, pisi, denizyılanı, dil balığı, hani, mırlam, sübya, kalamar, ahtapot ve çiftlik balıkları yılın 12 ayında tüketilebiliyor. Palamut, torik, kofana, uskumru, kalkan yavrusu, hamsi, iskorpit ve karagöz balıklarının en lezzetli olduğu zaman Ekim-Kasım ayları. Hamsi; Aralık, Ocak, Şubat aylarında, gümüş, izmarit, strangolos, mezgit; Şubat, Mart, Nisan, Mayıs aylarında, sardalya; Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim aylarında, çingene palamudu; Ağustos, Eylül, çinekop ve sarıkanat Temmuz, Ağustos aylarında daha lezzetli oluyor.
Balığın vücudumuzun önemli ihtiyaçlarından biri olan omega-3 açısından son derece zengin bir gıda olduğunu da hatırlatmak gerek. Hamilelik ve emzirme dönemlerinde demir, folik asit ve kalsiyumun önemli bir ihtiyaç olduğu bilinen bir gerçekti. Son zamanlarda bu listeye omega-3 de eklenmiş durumda. Hamilelik döneminde omega-3’ü yeteri kadar alan annelerde doğum risklerinin azaldığı, doğumdan sonra bebekte ortaya çıkan sağlık sorunlarında da azalma gözlendiği çeşitli araştırmalarla kanıtlandı.
Hangi ay hangi balık yenir?
Ocak: Kefal, tekir, kırlangıç
Şubat: Uskumru, istavrit, lüfer, palamut, tekir, kefal, kalkan, gümüşbalığı, midye
Mart: Levrek, kalkan, kefal, tekir, midye
Nisan: Kalkan, kılıçbalığı, kırlangıç, barbunya, mercan
Mayıs: Barbunya, istakoz, levrek, kırlangıç, dilbalığı, iskorpit, pavurya, karides
Haziran: Mercan, levrek, barbunya
Temmuz: Sardalya, istakoz, pavurya
Ağustos: Sardalya, izmarit, mercan, çingene palamutu
Eylül: Palamut, sardalya, kırlangıç
Ekim: Palamut, lüfer, mercan, hamsi
Kasım: Lüfer, istavrit, hamsi
Aralık: Lüfer, kırlangıç, torik, tekir
