Sabah kahvaltısından öğlen yemeğine, salatalardan mezelere zeytin ve zeytinyağı, Akdeniz’i çevreleyen tüm ülke mutfaklarının vazgeçilmez lezzetleri arasında yer alır. Huzur, bereket, uzun ömür ve barış sembolü zeytin ağacı ve onun ürünlerinin sağlıklı beslenme açısından faydaları da tartışılmaz.
Tarih boyunca insanlar tarafından zeytin ağacı kadar kutsal kabul edilmiş, üzerine bu kadar fazla anlam yüklenmiş başka bir ağaç yoktur. Kutsal kitaplarda ve efsanelerde zeytin ağacı ve zeytinyağı; bolluğun, refahın, sağlığın, zaferin, adaletin, aklın, bilgeliğin ve arınmanın, kısacası insanlık için en önemli erdem ve değerlerin sembolüdür. Zeytin, binyıllar boyunca Akdeniz kültürlerinin en önemli ticaret nesnelerinden biridir, aynı zamanda kültürün ve yaşamın ayrılmaz bir parçasıdır.
Eski Ahit’e göre, insanoğlunun yeryüzüne kötülük tohumları saçtığını gören tanrı onu bir tufanla cezalandırmaya karar verir. Bu kötülüklerden uzak duran Hazreti Nuh’a bir gemi yapmasını ve bu gemiye her hayvandan birkaç çift almasını söyler. Hz. Nuh’un söyleneni gerçekleştirmesinin ardından büyük tufan başlar. Gemideki canlılar hariç yeryüzünde yaşayan her şey yok olur. Hz. Nuh tufan durulduğu zaman ayak basılacak bir kara parçası bulmak için gemiden bir güvercin salar. Ağzında yeni koparılmış bir zeytin dalıyla geri dönen güvercin suların geri çekildiğini müjdeler. Ağzında zeytin dalı tutan güvercin figürü bu nedenle ümidin ve barışın simgesi olarak kabul edilir. Tufanın yok ediciliğine karşı direnen zeytin ağacı ise ölümsüzlüğün simgesidir.
Akdeniz çevresinde yeşeren tüm medeniyetlerde zeytinyağı kültürün bir parçası olacak kadar yoğun bir şekilde kullanıldı. Laurence Durrell zeytinyağı tadının kendisine hatırlattıklarını şöyle anlatır: "Akdeniz’e özgü heykeller, palmiyeler, altın kolyeler, sakallı kahramanlar, şarap, düşünceler, gemiler, ayışığı, kanatlı Gorgonlar, bronz erkekler, filozoflar; bunların tümü dişlerin arasındaki bu siyah zeytinlerin ekşi ve keskin tadından yükselir gibidir. Etten bile eski, şaraptan bile eski bir tat. Soğuk su kadar eski."
Zeytin ve zeytinyağı Antik Yunan medeniyetinin ve kültürünün önemli bir parçasıdır. Efsaneye göre, Tanrıların Kralı Zeus Attika şehri için bir yarışma düzenler. Yarışmada şehre en değerli armağanı verecek olan Attika’nın koruyucusu olacaktır. Yarışmaya denizlerin tanrısı Poseidon ile bilgelik tanrıçası Athena katılır. Poseidon Attikalılara atı armağan eder. Bu, güçlü kuvvetli ve savaşlarda yararlılık gösterebilecek bir hayvandır. Athena ise mızrağını toprağa saplar ve oradan bir zeytin ağacı yükselir. At, savaşı temsil etmektedir, zeytin ağacı ise barışı. Mücadelede hakemlik yapan diğer tanrılar zaferi Athena’nın kazandığına karar verirler ve Athena Attika’nın koruyucu tanrıçası seçilir. Attika daha sonra koruyucu tanrıçasının ismi ile, yani Atina adıyla anılmaya başlar. Akropolis’te bulunan yaşlı zeytin ağaçlarının Athena’nın yarattığı ilk zeytin ağacının torunları olduğuna inanılır.
