Coğrafya ve iklimsel özelliklerin dünyadaki mutfak kültürlerini şekillendiren en önemli etkenlerin başında geldiği biliniyor. Karadenizin yeşil ve zengin coğrafyası sofraları da etkilemeyi başarmış.
Günümüzde binlerce yılda oluşturulmuş bu mutfak kültürleri artık etkileşim içerisinde ve dünya artık çeşitli mutfak kültürlerinin iç içe geçtiği bir yemek kültürü yaşıyor. Karadeniz Mutfağı ise hâlâ kendine özgü yapısını koruyan mutfaklardan biri. Çünkü burada, hemen hemen hiçbir mutfak kültüründen etkilenmeden, kendine özgü bir beslenme sistemi oluşmuş ve sofralar her gün geleneksel tatlar eksik olmadan kurulmaya devam ediyor.
Yeşillik zengini
Ülkemizin kültürel zenginliğinde önemli bir rolü olan Karadeniz Bölgesi coğrafi olarak üç bölüme ayrılıyor. Ayrıca kıyı şeridi ile dağların diğer tarafında kalan karasal coğrafya da farklılık gösteriyor. Yemek kültürü konusunda da bu farklılıkların izlerini görmek mümkün. Ancak genel olarak bakıldığında pratik ve basit bir mutfağa sahip olan Karadeniz'in kendine özgü farklı bir mutfağı olduğunu gözlemlemek mümkün.
Karadeniz denince herkesin aklına önce fındık, çay ve hamsi geliyor. Oysa, Karadeniz mutfağının en belirleyici özelliklerinden birisi, ot yemekleri. Bölge, sürekli yağış aldığı için, çok zengin bir bitki örtüsüne sahip. Bu nedenle Karadeniz'de aklınıza gelebilecek her tür ottan ve yapraktan yemek yapılıyor.
Bölümler arası isim farklılıkları gösterse de temelinde biraz değişikliklerle yemek alışkanlıkları ve teknikleri aynı. Karadeniz yemekleri diğer bölgelere ilk yayılmaları sırasında daha çok Trabzon Pidesi ile ünlendi. Peyniri ve tereyağı özel olan bu pide günümüzde de popülerliğini korumakta. Temeli aynı olmasına rağmen, açık ya da kapalı oluşu, içindekiler ve boyları itibariyle oluşan farkları Karadeniz pidesinin şehirlerin adıyla anılmasına neden oluyor.
Hamsisiz olmaz
Balıkçılık Karadeniz kıyı şeridinde hem en önemli geçim kaynağı hem de balığın beslenmedeki yeri çok önemli. Karadeniz dünyanın en lezzetli balıklarına sahip yerlerden. Çünkü burada, pekçok nehrin denize dökülmesi sayesinde, balıkların beslenmesine imkân veren plankton zenginliği oldukça yüksek. Bölge insanı için hamsi öylesine önemli bir balıktır ki, hamsi ile ilgili özdeyişler ve hikâyeler bir Karadenizlinin olmazsa olmazıdır.
Hamsinin Karadeniz’de farklı bir yeri vardır. Hamsiden pek çok şekilde faydalanılır ve pek çok yemeği yapılır. Hamsinin mutfaktaki tartışılmaz hakimiyetine Hamsi Buğulama, Hamsi Çorbası, Hamsi Diblesi, Hamsi Dolması, Hamsili Ekmek, Hamsi Ekşilisi, Hamsi Fırın, Hamsi Güveç, Hamsi Köftesi, Hamsi Kuşu, Hamsi Mücver, Hamsi Sarma, Hamsi Tatlısı, Hamsi Tava ve Kopsiya örnek verilebilir.
Pancar ve turşu
Karadeniz Mutfağı'nın simgelerinden biri de karalahana ya da yerel söyleyişle pancar. Karadeniz Mutfağı'nda yoğun olarak kullanılan ve bir vazgeçilmez olan karalahanın çorbasından kavurmasına ve dolmasına kadar pek çok çeşidi yapılır.
Bölge mutfağını diğerlerinden farklı kılan başka bir özellik ise sebze turşuları ve bunlardan yapılan yemekler. Özellikle fasulye turşusunun tuzu alındıktan sonra kavurması ve diblesi çok yaygın olarak pişirilir.
Karadenizli mısır
Mısır her ne kadar Güney Amerika kökenli olsa da, adeta Karadeniz’le özdeşleşmiş ve bölgenin mutfağında neredeyse baş köşeye oturmuştur. Mısır, Karadeniz Mutfağı'nda pek çok şekilde kullanılır. Tarıma elverişli olmayan tepeliklerde yaşayan halk, mısırı bahçelerinde yetiştirerek taze, kurutulmuş, haşlanmış veya öğütülmüş olarak kullanır. Karadenizliler tereyağ, peynir çeşitleri ve kavurma da üretir. Özellikle muhlama ve kuymak denilen peynir eritmesi, yöre halkının yaratıcılığını sergiliyor.
Tatlılar konusunda tüm bölümlerde kadayıfın önemli bir yer tuttuğu söylenebilir. Karadeniz’de börek denince akılara hemen su böreği gelir. Laz böreğinin yeri ayrı olsa da, ince açılmış hamurların kaynayan suda haşlanmasıyla yapılan incecik açılmış, mis gibi tereyağı kokan su böreği yöre lezzetleri içerisinde bir numaradır.
Muhlamasından mısır ekmeğine, karalahana çorbasından hamsili ekmeğine her damağa hitap edebilecek tatlara sahip Karadeniz Mutfağı bu zenginliyle ülkemizde ve dünyada tanınmayı hak ediyor.
